Bài này viết bằng tiếng Việt, sau đó sẽ dịch tạm qua tiếng Anh trộn tiếng Tàu, nhằm trả lời câu hỏi của một xếp trong công ty đang học tiếng Việt. Câu hỏi là “Tiếng Hán Việt là gì?”. Các bác góp ý thì góp, chứ đừng ném đá nhé.

—————-

Cách đây khoảng 2000 năm trên mảnh đất gọi là Việt Nam hôm nay chỉ có tiếng bản địa, thổ ngữ, không có tiếng Hán lẫn tiếng Hán Việt.

Từ thời Mã Viện trở về sau, tiếng Hán bắt đầu thâm nhập vào xã hội Việt Nam. Trong vòng 500 năm tiếp theo, ở các gia đình cha Hán mẹ Việt và môi trường quan lại, tiếng Hán dần dần đẳng lập với tiếng Việt để tạo ra một thứ tiếng Việt mới là sự trộn lẫn thổ ngữ với tiếng Hán. Thổ ngữ chủ đạo trong ngôn ngữ thường nhật, bình dân – trong khi tiếng Hán chủ đạo trong ngôn ngữ bác học, chính trị, xã hội, khoa học…

Khi giành được độc lập vào đầu TK thứ 10, người Việt và người Hán tại Trung Quốc cùng xuất phát từ Hán âm thời Đường, đi theo hai con đường biến âm khác nhau, dẫn đến sự lệch pha giữa tiếng Hán tại Việt Nam và tiếng Hán tại Trung Quốc như chúng ta thấy ngày nay. Từ đó sinh ra khái niệm “Tiếng Hán Việt”, tức là cách phát âm tiếng Hán, cách đọc chữ Hán của người Việt. Chữ Hán Việt là phiên âm tiếng Hán Việt bằng ký tự latin, chỉ có cách đây khoảng 300 – 400 năm.

Ngôn ngữ hiện tại của Việt Nam được nhiều công trình nghiên cứu cho rằng có từ 70 đến 90% là từ Hán Việt. 100 năm đô hộ của người Pháp không ảnh hưởng nhiều đến tiếng Việt, nó chỉ tác động đến khoảng 1% tiếng Việt và một số cấu trúc ngữ Pháp.

—————————-

About 2,000 years ago in the land called Vietnam nowaday, it only has the native language (dialect), not Chinese Vietnamese（汉越）or Chinese （汉语）.

From the time of Ma Yuan（马援 – 43公元）onward, the Chinese （汉语）began to penetrate into ancient Vietnam society. Within the next 500 years, in the families with Han fathers and Viet mothers, as well as colonial bureaucractic environment, Chinese gradually entered the ancient Vietnamese, created a new Vietnamese, a mixture of the Chinese and native dialects. It kept native dialects in everyday and popular language, while used Chinese （汉语）in the language of academic, politics, society, science …

With independence in the early 10th century, Vietnamese and Han Chinese （汉语）with the same root from the Tang （唐代）sound, went to the two different ways of changing, leading to the difference between the Chinese in Vietnam and Chinese in China as we see today. Hence the term “Sino Vietnamese Language” （汉越）was generated. It is the way, the sounds of pronunciation and reading Han language （汉语）and Han characters （汉字）of Vietnamese. Vietnamese Han words are transcribed “Sino Vietnamese Language” （汉越）with Latin characters, there are only around for the past 300-400 years.

Current language of Vietnam, based on many academic studies, have from 70% to 90% Vietnamese Han words （汉越词）. 100 years of French colonial was not much affected on the Vietnamese, it only changes about 1% Vietnamese and some limited grammatical structures.