Bài này viết bằng tiếng Việt, sau đó sẽ dịch tạm qua tiếng Anh trộn tiếng Tàu, nhằm trả lời câu hỏi của một xếp trong công ty đang học tiếng Việt. Câu hỏi là “Tiếng Hán Việt là gì?”. Các bác góp ý thì góp, chứ đừng ném đá nhé.
—————-
Cách đây khoảng 2000 năm trên mảnh đất gọi là Việt Nam hôm nay chỉ có tiếng bản địa, thổ ngữ, không có tiếng Hán lẫn tiếng Hán Việt.
Từ thời Mã Viện trở về sau, tiếng Hán bắt đầu thâm nhập vào xã hội Việt Nam. Trong vòng 500 năm tiếp theo, ở các gia đình cha Hán mẹ Việt và môi trường quan lại, tiếng Hán dần dần đẳng lập với tiếng Việt để tạo ra một thứ tiếng Việt mới là sự trộn lẫn thổ ngữ với tiếng Hán. Thổ ngữ chủ đạo trong ngôn ngữ thường nhật, bình dân – trong khi tiếng Hán chủ đạo trong ngôn ngữ bác học, chính trị, xã hội, khoa học…
Khi giành được độc lập vào đầu TK thứ 10, người Việt và người Hán tại Trung Quốc cùng xuất phát từ Hán âm thời Đường, đi theo hai con đường biến âm khác nhau, dẫn đến sự lệch pha giữa tiếng Hán tại Việt Nam và tiếng Hán tại Trung Quốc như chúng ta thấy ngày nay. Từ đó sinh ra khái niệm “Tiếng Hán Việt”, tức là cách phát âm tiếng Hán, cách đọc chữ Hán của người Việt. Chữ Hán Việt là phiên âm tiếng Hán Việt bằng ký tự latin, chỉ có cách đây khoảng 300 – 400 năm.
Ngôn ngữ hiện tại của Việt Nam được nhiều công trình nghiên cứu cho rằng có từ 70 đến 90% là từ Hán Việt. 100 năm đô hộ của người Pháp không ảnh hưởng nhiều đến tiếng Việt, nó chỉ tác động đến khoảng 1% tiếng Việt và một số cấu trúc ngữ Pháp.
—————————-
About 2,000 years ago in the land called Vietnam nowaday, it only has the native language (dialect), not Chinese Vietnamese(汉越)or Chinese (汉语).
From the time of Ma Yuan(马援 – 43公元)onward, the Chinese (汉语)began to penetrate into ancient Vietnam society. Within the next 500 years, in the families with Han fathers and Viet mothers, as well as colonial bureaucractic environment, Chinese gradually entered the ancient Vietnamese, created a new Vietnamese, a mixture of the Chinese and native dialects. It kept native dialects in everyday and popular language, while used Chinese (汉语)in the language of academic, politics, society, science …
With independence in the early 10th century, Vietnamese and Han Chinese (汉语)with the same root from the Tang (唐代)sound, went to the two different ways of changing, leading to the difference between the Chinese in Vietnam and Chinese in China as we see today. Hence the term “Sino Vietnamese Language” (汉越)was generated. It is the way, the sounds of pronunciation and reading Han language (汉语)and Han characters (汉字)of Vietnamese. Vietnamese Han words are transcribed “Sino Vietnamese Language” (汉越)with Latin characters, there are only around for the past 300-400 years.
Current language of Vietnam, based on many academic studies, have from 70% to 90% Vietnamese Han words (汉越词). 100 years of French colonial was not much affected on the Vietnamese, it only changes about 1% Vietnamese and some limited grammatical structures.
Bác học
Sep 04, 2013 @ 15:38:40
Tiếng Hán dù có du nhập vào Việt Nam thì cũng đã được người Việt hiểu theo cách của người Việt. Như vậy thì còn gì là tiếng Hán nữa.
Có không “ngôn ngữ Hán-Việt” (Sino-Vietnamese language)? | Hai Bà Trưng 12E-1985
Jun 13, 2013 @ 08:18:47
lineline
May 09, 2012 @ 21:26:58
Nếu vậy, mọi người thử thống kê xem người và tiếng Quảng Đông chịu ảnh hưởng như thế nào sau nhiều năm chịu sự đồng hóa bởi người nói tiếng Quan thoại rồi hãy nói tiếp. Tôi nhận thấy rất nhiều nhà “học sử” VN hiện thời không chịu khó sử dụng phép biện chứng “nhân quả” (vì nó khó hơn) nên thường hay bị đánh lừa bởi phép ngụy biện “quả nhân”, do vậy mà hay phán tù mù dẫn đến cái gọi là sự báng bỗ NHÂN DANH KHOA HỌC, ảnh hưởng nặng nề đến tâm linh dân tộc.
long tran
May 09, 2012 @ 17:25:31
Các bạn cứ dở bất cứ quyển luật nào ra mà đọc xem có bao nhiêu phần trăm từ Hán Việt, sao mà cứ phải cái nhau. Tôi đã đếm rồi trong Hiến Phap VN 1992 có tới trên 90% đấy
long tran
May 09, 2012 @ 17:11:04
Với hơn 1000 năm Bắc thuộc, và gần 1000 năm nữa chịu ảnh hưởng nặng nề của tiếng Hán mà tiếng Việt vẫn còn tồn tại là sức sống mãnh liệt của dân tộc ta. Do vậy việc chúng ta du nhậẩtất nhiều từ trong tiếng Hàn vào tiếng Việt là tất yếu, Vì chúng ta sử dụng chữ Hán do vậy trong 2000 năm đó từ mới sinh ra trong tiếng Việt hầu hất phải có nguồn gốc từ Hán để mà còn ký tự được.
Các bạn thử đọc Hiến Pháp Việt nam 1992 xem có bao nhiêu từ là thuần VIệt, và bao nhieu từ là Hán Việt. Tôi đã liệt kê phải đến trên 90% là từ Hán Việt. Trong các văn bản luật khác cũng vậy.
long tran
Apr 19, 2012 @ 00:34:12
Sino-Vietnamese Language chỉ có thể dịch là tiếng Hán Việt, chư không thể dịch là ngôn ngữ. Vì ngôn ngữ bao gồm 2 yếu tố tiếng nói và chữ viết có ngữ pháp riêng. Ta có thể tạm coi Tiếng Hán Việt là tiếng Việt phiên âm khi đọc chữ Hán. Tiếng này được sử dụng trong triều đình phong kiến Việt nam trước kia. Ngày nay cón sử dụng trong chùa khi đọc kinh Phật bằng chữ Nho (chừ Hán cổ) hoặc khi đọc sớ của các ông thấy cúng.
Beo
Apr 03, 2012 @ 16:02:56
Beo thấy lập luận của Bách Việt đúng.
Nói Thật
Apr 03, 2012 @ 11:04:43
Tôi nhất trí với chị Beo và bác Bách Việt, rằng không có tiếng Hán – Việt hay ngôn ngữ Hán – Việt. Khi nói “tiếng” hay “ngôn ngữ” thì một trong những nội dung chủ yếu của nó là người ta nói đến ngữ pháp của nó. Ngữ pháp của nó là ngữ pháp tiếng Hán. Ví dụ câu mà anh Du nêu ra khi tranh luận với chị Beo: “Bất đáo Trường Thành phi hảo hán” được viết theo ngữ pháp tiếng Hán.
Cái mà ta dùng để đọc từ Hán – Việt người ta gọi là âm Hán – Việt.
BáchViệt
Apr 01, 2012 @ 12:24:59
Trong tài liệu đó tác giả đều dùng từ “Vietnamese language”, chỉ 1 lần xuất hiện từ “Sino-vietnamese language”, lại trong ngữ cảnh bàn về chữ viết (writen form)… Đó có thể là một trường hợp “ngộ nhận” hoặc tùy tiện của tác giả như vẫn thường xảy ra. Đó hoàn toàn không phải là một chứng cứ để chứng minh rằng có tiếng Hán-Việt!
Thiết nghĩ một người làm công tác nghiên cứu chân chính không bao giờ nên lấy cái cá biệt để bác bỏ cái phổ biến.
Trương Thái Du
Apr 01, 2012 @ 08:47:13
@Bách Việt: Đây là bài điểm sách ghi rõ ràng “Sino-Vietnamese language”:
http://www.orchidbooks.com/book_reviews/port_pioneer.html
• The ideograms. These comprise the written form of the Sino-Vietnamese language, in which every character corresponds to one morpho-syllable carrying one unit of meaning. This is the pre-eminent vehicle of Confucianism, a tradition of thought and social organization that spans millennia. The greater part of the ancient Vietnamese literature is written in Chinese; this entailed a definite rigidity around immutable canons for the literary output of Vietnam.
Vanao
Mar 31, 2012 @ 12:37:06
Nhà Tần đã đem 500,000 dân quân vào Lĩnh Nam để cai tri và đồng hóa,và rồi đến người Hán nhưng mãi đến ngày hôm nay người Việt vẫn nói tiếng Việt (tiếng Quảng) là sao ? Tần và Hán cũng nói tiếng Việt?.Người phương bắc đã chôm tiếng và chử của Bách Việt từ lâu rồi.Sử Tàu chỉ tin cậy khỏang 30% – 50%.Ở vùng tự trị Quảng Tây vào tháng 12/2011 đã tìm thấy những phiến đá có khắc chử của người Lạc Việt cách nay khỏang 4000 tới 6000 năm .Người Lạc Việt ở Quảng Tây đòi lịch sử Trung Quốc sửa đổi lại.Thời gian đã trả lời sách sử Trung Hoa viết theo kiểu người Hán.
BáchViệt
Mar 30, 2012 @ 23:40:55
Thiết nghĩ, một người như anh T T D thì không nên tìm cách cãi cố …
Một số người có thể nhầm lẫn chứ chẳng lẽ anh cũng nhầm lẫn giữa từ “ngôn ngữ” (hay tiếng) với “từ” (hay “từ ngữ”)? và cũng không biết rằng những gì mà người dân bình thường không không hiểu, không nói được thì đó không thể gọi là ngôn ngữ của dân tộc đó?
Beo
Mar 30, 2012 @ 18:05:39
Đây là một CÂU hoàn chỉnh của TIẾNG Việt, được cấu tạo bằng 6 TỪ Hán Việt (trường thành là 1 danh từ riêng).
Beo không biết còn bao nhiêu người hiểu nghĩa nhưng loại câu thuần từ Hán Việt rất ít trong tiếng Việt, tập trung vào các thành ngữ.
Trương Thái Du
Mar 28, 2012 @ 23:29:12
@Chị Beo: Theo chị, câu này bao nhiêu % người VN hiểu nghĩa, và nó được gọi là gì ạ?
“Bất đáo (khán) Trường Thành phi Hảo Hán”.
Beo
Mar 28, 2012 @ 23:07:51
Theo Beo biết thì chỉ nói TỪ Hán-Việt chứ không có TIẾNG hay NGÔN NGỮ Hán Việt. Loại từ này xuất phát từ âm tiếng cantones được Việt hóa. Vấn đề thú vị nhất, đã được các thầy từ thời Nguyễn Tài Cẩn đặt ra là nó vào ta từ thời nào để rồi Việt hóa được như hiện nay?
Có một ông thầy tên là Nguyễn Đức Giáp, ngày dạy Beo ở đại học đang làm luận án tiến sĩ về đề tài này. Sau thầy đi xuất khẩu lao động ở Tiệp Khắc mất, ko biết đề tài ấy thầy làm xong chưa.
F 361
Mar 27, 2012 @ 18:18:23
“Gọi là tiếng Hán Việt, thực ra thì gọi là tiếng “Quảng Đông” – Việt đúng hơn vì so với tiếng Quan thoại thì sự khác biệt lớn hơn nhiều.”
Y kiến này sắc và mới! Tôi ủng hộ. Từ đó suy ra, tiếng Hán – Việt, được suy ra từ ngôn ngữ Việt, hay nói huỵch tẹt là chữ Việt đẻ ra chữ Hán. Vì thời đó, vùng Lĩnh Nam, nếu không mạnh miệng nói là cả vùng Giang Nam, đều là người Việt, trong đó cổ nhất là Lạc Việt. Xem bản đồ Spencer Wells!
Hiền
Mar 27, 2012 @ 06:12:32
Bác Trương Thái Du thân mến cháu xin lỗi vì ko bình luận trúng đề. Nhưng cháu có sự việc cần phản ánh
CNN cả gan so sánh lăng chủ tịch Hồ Chí Minh [… kiểm duyệt…], mong là bác có bài viết sắc sảo để phản đối
http://www.cnngo.com/explorations/life/top-10-ugly-buildings-117820?page=0%2C1
@TTD xin trả lời: Hiện tôi rất bận mưu sinh, thực tình tôi cũng không xem cái bài kia nêu vấn đề gì đó lớn lao cả. Những thứ tầm phào như vậy, tự nó sẽ chết chìm trong biển thông tin.
Phan Thiet
Mar 20, 2012 @ 11:50:50
Sự giao thoa trong ngôn ngữ là hết sức bình thường mà.
Trương Thái Du
Mar 19, 2012 @ 21:37:04
@Bác Nói Thật: Trong tủ sách của tôi có quyển của Nguyễn Tài Cẩn mà bác nhắc đến. Nhưng tôi không nghĩ tiếng Hán Việt dừng lại ngữ âm Hán thời Đường, do đó tôi mới viết: “Khi giành được độc lập vào đầu TK thứ 10, người Việt và người Hán tại Trung Quốc cùng xuất phát từ Hán âm thời Đường, đi theo hai con đường biến âm khác nhau, dẫn đến sự lệch pha giữa tiếng Hán tại Việt Nam và tiếng Hán tại Trung Quốc như chúng ta thấy ngày nay.
Về % từ Hán Việt, nhiều quyển sách cho con số khác nhau, tựu trung là từ 70 đến 90%. Cỡ như ông An Chi thì chắc là cho đến 95% vì ngay cả từ “Nước” ông ấy cũng bảo gốc Hán là “Lược” trong “Kinh lược sứ”.
lineline
Mar 19, 2012 @ 10:14:04
Ngay khi nhất trí rằng tiếng Hán thời Đường giống với tiếng Hán -Việt, thì dân nam Đường và dân Hoa nam và dân nói tiếng Quảng (Việt đông, Việt tây) kể cả dân Việt Nam, theo tôi vẫn gần gủi với nhau hơn so với dân phương Bắc nói tiếng Mandarin. Họ vẫn nhận mình là người Yue. Còn chữ viết thì tôi không bàn tới vì tôi nghĩ nó chỉ lưu hành trong giới có học, đại đa số người dân vẫn mù chữ, nhưng truyện cổ tích, tục ngữ, ca dao, thành ngữ, dân ca, truyền thuyết thì họ rành 6 câu. Và đó chính là cơ sở của câu “ngàn năm bia miệng vẫn còn trơ trơ”.
Nói Thật
Mar 18, 2012 @ 21:40:44
1/ Gọi là tiếng Hán – Việt có lẽ đúng vì tôi đã được đọc một công trình nghiên cứu của nhà nghiên cứu ngôn ngữ đã quá cố Nguyễn Tài Cẩn, rằng cách phát âm từ Hán – Việt của người Việt hiện nay giống cách phát âm tiếng Hán của người Hán thời nhà Đường (chứ không phải tiếng Quảng Đông). Một số nhà nghiên cứu người Pháp cũng có kết luận như vậy.
2/ Tôi cho rằng cần xem lại kết luận “ngôn ngữ hiện tại của Việt Nam (người viết phản hồi này hiểu tức là tiếng Việt) được nhiều công trình nghiên cứu cho rằng có từ 70 đến 90% là từ Hán – Việt”.(Người viết phản hồi này hiểu từ Hán – Việt tức là từ của tiếng Hán được người Việt hiện nay phát âm theo cách của người Việt và cũng chỉ người Việt mới hiểu).
Chưa nói tới khẩu ngữ hàng ngày hiện nay, khi mà tiếng Việt đã phát triển tới một trình độ gần như hoàn thiện, đủ để diễn đạt được hầu hết các lĩnh vực của cuộc sống nhân loại, ngay cả những tác phẩm văn học cổ điển như bản dịch Chinh phụ ngâm của Đoàn Thị Điểm, truyện Kiều của Nguyễn Du, rồi các tác phẩm truyện nôm khuyết danh, thơ chữ Nôm…, theo tìm hiểu sơ bộ của chúng tôi, cũng chưa đạt tới mức 70 đến 90% là từ Hán Việt.
BáchViệt
Mar 18, 2012 @ 06:15:03
Đây là một đề tài rất cần nghiên cứu và nghiên cứu một cách khoa hoc khách quan để tránh những “ngộ nhận” như lâu nay. Ở đây tôi chỉ xin gợi ra ý này để tác giả tham khảo thêm :
Khái niệm “ngôn ngữ Hán-Việt” là không đúng (đố ai dẫn chứng trên TG có cách đặt tên ngôn ngữ như vậy?).
lineline
Mar 17, 2012 @ 22:52:25
Theo ý tôi, các nước như Trung, Việt, Cao ly, Nhật,.. trên thực tế đã cùng chia sẻ văn hóa, văn minh phương Đông kể từ thời Viêm, Hoàng, Xy Vưu… vì vậy nếu có điều gì tương đồng, đó là điều tự nhiên, khác với sự ảnh hưởng văn hóa thuần túy. Ngày nay, vì nhiều người đã chấp vào quan điểm ” cái gì đế chế Trung hoa có là chỉ của người TQ” nên mới hình thành quan điểm phiếm diện về các nền văn hóa phương Đông. Về tiếng nói và chữ viết cũng vậy, nếu có sự tương đồng thì đó cũng là sự chia sẻ gia tài văn hóa chung của cộng đồng văn hóa phương Đông, nó chiếm tỷ lệ lớn hơn nhiều sự ảnh hưởng văn hóa như lời giải thích của các vị học giả thời nay.
lineline
Mar 17, 2012 @ 21:19:25
Hơn nữa nếu cho rằng đó là sự ảnh hưởng, thì phải ngoại suy tiếng Quảng tiếng Tiều, v.v… phải giống với tiếng Quan thoại ít nhất trên 70% hoặc người Quảng (Đông, Tây) phải hiểu được tiếng Mandarin dễ dàng hơn so với người Việt hiểu tiêng Quảng. Nhìn qua phương Tây, ta thấy nếu có sự na ná giữa tiếng Pháp, tiếng Tây ban nha, tiếng Ý, v.v… thì cái gọi là cùng ngữ hệ La tinh sẽ là lời giải thích tốt nhất.
Trương Thái Du
Mar 17, 2012 @ 21:11:31
Vâng, bác Lineline, khi nói rộng ra thì tiếng Trung vay mượn rất từ nhiều ngôn ngữ Hoa Nam – Dương Tử (cũng có thể coi là Bách Việt). Nhưng đây lại là một đề tài vượt quá tầm hiểu biết của tôi.
Tiếng Hán Việt còn có nguồn gốc từ các nước có sử dụng tiếng Hán như Nhật, Hàn. Chẳng hạn đàn Piano tiếng Hán Việt gọi là Dương Cầm, xuất phát từ Nhật. Ở TQ người ta không gọi Dương Cầm mà dùng từ Cương Cầm.
lineline
Mar 17, 2012 @ 20:58:41
Không hề lầm lẫn đâu anh Du ạ, cho dù là 2000 năm hay hơn nữa cũng không có thứ ngôn ngữ nào thẩm thấu (ảnh hưởng) sâu như thế trừ phi chúng cùng nguồn cội. Anh hãy nghiên cứu thêm theo hướng này vì tôi đã đọc các bài viết của anh, và vì cái gọi là xuất phát nền văn minh lúa nước Nam Dương Tử đến đồng bằng Bắc bộ. Ngay tiếng Pháp qua gần trăm năm chỉ ảnh hưởng rất ít, hay tiếng các nước lân cận, kể cả tiếng Chàm, tiếng Khmer.
Trương Thái Du
Mar 17, 2012 @ 20:45:51
@Lineline: Bác cho rằng số lượng từ và ngữ của người VN cổ cách đây 2000 là bằng ngày nay sao? Điều đó dẫn đến kết luận lầm lẫn là sự biến mất 70% từ vựng.
lineline
Mar 17, 2012 @ 18:12:57
Con số cho rằng hơn 70% ảnh hưởng trong ngôn ngữ, tức là kể cả tiếng nói, văn nói là vấn đề hết sức nghiêm trọng, nó là một kết luận phi lý trừ phi, cái gọi là ảnh hưởng đó thực chất là cái có cùng một nguồn gốc xuất phát từ xa xưa hơn. Vì một lẽ, với hơn 70% số từ vựng biến mất khi chưa có tiếp xúc với người Hán, người Việt cổ chẳng lẽ phải câm. Trong khi đó, ở phương diện tiếng nói thì từ rừng rú cho đến thị thành, từ dốt đặc cho đên trí thức, mọi người đều có thể nói được bằng thứ tiếng mẹ đẻ. Gọi là tiếng Hán Việt, thực ra thì gọi là tiếng “Quảng Đông” – Việt đúng hơn vì so với tiếng Quan thoại thì sự khác biệt lớn hơn nhiều.